İnsülin hormonu, glukagon hormonuyla birlikte vücutta karbonhidrat metabolizmasını düzenleyen önemli bir polipeptit yapıya sahiptir. Moleküler ağırlığı yaklaşık 5,8 kDa olan bu hormon, pankreastaki Langerhans adacıklarından salgılanır ve kan şekerini düşürmek gibi hayati bir görevi bulunmaktadır.

İnsülin, sadece kan şekerini düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda yağ ve protein metabolizmalarında da önemli rol oynar. İnsülin miktarındaki değişiklikler, metabolik süreçlerde büyük farklılıklara neden olabilir. Eksikliği veya işlev bozukluğu, ciddi sağlık sorunlarına yol açar.

İnsülin hormonu vücutta yeterli miktarda bulunmadığında Tip 1 diyabet hastalığı ortaya çıkar. İnsülin azalması veya insülin direncinin bulunması durumunda ise Tip 2 diyabet gelişir. Endüstriyel olarak üretilen insülin, bu hastalıkların tedavisinde kullanılır. Özellikle Tip 1 diyabet hastaları için dışarıdan insülin almak hayati öneme sahiptir. Tip 2 diyabet hastalarında da insülin kullanımının düzenli olması önerilir.

Pankreasta insülin üretilen Langerhans adacıklarında başka hormonlar da salgılanır. Bunlardan biri olan glukagon, kan şekeri düştüğünde devreye girer ve kan şekerini yükseltir. Hipoglisemi yani kan şekeri düşüklüğünün tedavisinde, glukagon acil tedavi sırasında ilaç olarak kullanılır.

İnsülin, pankreasın beta hücrelerinde üretilir. İlk aşamada 84 amino asitli tek zincirli bir ön hormon olan proinsülin oluşturulur. Proinsülin, beta hücrelerinde işlenerek aktif insülin haline getirilir ve hücre zarı yakınında paketlenmiş olarak bekletilir. Yemeklerden sonra kan şekeri yükseldiğinde, glikoz beta hücresine hızla girer ve insülin salgılanır.

Kan şekeri yükseldiğinde, glikoz beta hücresine girer ve bir dizi kimyasal reaksiyon başlar. Bu süreçte, hücredeki adenozin trifosfat (ATP) azalır ve potasyum kanalları kapanır. Böylece hücre zarının depolarize olması sağlanır ve kalsiyum kanalları açılır. Kalsiyumun hücre içine girmesiyle, paketlenmiş insülin hücre zarına itilir ve kan dolaşımına salınır.

İnsülin, kandaki şekerin hücre içine girişini sağlayan önemli bir hormondur. Bu sayede kandaki şeker oranı düzenlenir ve kişinin yaşam enerjisi sağlanır. Besinlerin enerji olarak kullanılabilmesi için, vücutta yeterli miktarda insülin hormonunun bulunması ve insülinin etkili olması gerekmektedir. Şeker hastalarında, pankreasın yeteri kadar insülin üretememesi veya üretilen insülinin vücut tarafından kullanılamaması problemi ortaya çıkar. Bu nedenle hastaların kan şekeri düzeyi yükselir ve dışarıdan insülin hormonu verilmesi gerekebilir.

İnsülin hormonu, sadece glikoz metabolizmasında değil, aynı zamanda lipid ve protein metabolizmasında da önemli rol oynar. İnsülinin anabolik etkileri, protein sentezini artırır ve yağ depolanmasını teşvik eder. Ayrıca, insülinin anti-katabolik etkileri, kas proteinlerinin yıkımını engeller.

İnsülin direnci, hücrelerin insüline yanıt verme yeteneğinde azalma olarak tanımlanır. Bu durum, Tip 2 diyabetin gelişiminde önemli bir faktördür. İnsülin direncinin yönetimi, diyet, egzersiz ve bazen ilaç tedavisi ile sağlanabilir.