Serbest testosteron, hastalardan sıklıkla tahlili istenen bir hormon testi olup, kanınızdaki testosteron miktarını gösteren değerdir. Testosteron, erkeklerde bulunan ve erkek vücudunun gelişiminde önemli rol oynayan bir steroiddir. Erkeklerde ergenlik döneminde salgılanan bu hormon, çocukların seslerinin kalınlaşmasına, kas sistemlerinin gelişmesine, cinsel organlarının büyümesine ve vücut tüylenmesine neden olur. Erkeklerde ortalama 40 yaşlarına kadar testosteron hormonu oldukça fazladır, ancak kırklı yaşlardan sonra yaşa bağlı olarak testosteron oranı düşmektedir. Kadınlarda ise testosteron hormonu erkeklere göre daha az bulunur ve kandaki testosteron hormonu zaman içinde östradiole dönüşür. Testosteron hormonunun %80 kadarı kan içerisinde bulunur ve bir protein olan seks hormonu bağlayıcı proteinlere bağlı olarak yer alır. Geriye kalan %20'si ise kan içerisinde başka bir protein olan albümine bağlı iken, %1-4 kadarı kanda serbest halde bulunmaktadır. İşte bu bağlı olmayan hormona "serbest testosteron" denir.

Serbest testosteron düzeyi, taşıyıcı protein olan SHBG düzeyinden hiçbir şekilde etkilenmez. Bu nedenle, SHBG düşük ya da yüksek olduğu durumlarda toplam testosteron değeri yerine serbest testosteron değerine bakmak daha doğru olmaktadır. Hirsutizm, Polikistik Over Sendromu (PCOS), adrenal virilizan tümörler ve androjen direnci gibi durumlar kadınlarda ve erkeklerde serbest testosteron oranını artırmaktadır. Hipogonadizm ve P-450 gibi enzimler ise kandaki serbest testosteron seviyesini düşürmektedir. Testosteron hormonunun fazla veya düşük olması, kişiler üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir.

Testosteron seviyesinin bu önemli sebeplerden dolayı erkeklerde kadınlara göre daha dikkatli ölçülmesi önemlidir. Testosteron üretimi erkeklerde testislerde, kadınlarda ise yumurtalıklarda gerçekleşir.

Serbest testosteron testi, yukarıda belirtilen durumların teşhisinde önemli bir rol oynamaktadır. Hem erkeklerde hem de kadınlarda hormon dengelerinin anlaşılması ve gerekli tedavi yöntemlerinin belirlenmesi için bu testin yapılması gereklidir.