Eşeysel Bezler
Eşeysel bezler, üreme sistemi hormonlarını salgılayan bezlerdir. Eşeysel bezler dişilerde ovaryum yani yumurtalık, erkeklerde ise testistir. Ergenlik dönemiyle birlikte aktifleşen eşeysel bezler, hipofizden salgılanan FSH (Folikül Uyarıcı Hormon) ve LH (Luteinize Edici Hormon) hormonları tarafından uyarılarak faaliyet gösterir.
Yumurtalıklar yumurta, testisler ise sperm üretmelerinin yanında endokrin bez olarak da görev yaparlar. Yani eşeysel bezler, tıpkı pankreas gibi karma bezlerdir. Eşeysel bezler östrojen, androjenler ve progesteron olmak üzere üç tipte steroid yapısında hormon salgılarlar. Bu hormonların tamamı hem erkeklerde hem de dişilerde üretilir, ancak dişi ve erkekteki üretim miktarları farklıdır.
Bu hormonlar genel olarak: - Büyüme ve gelişmeyi düzenlerler,
- Üreme döngülerini, ikincil eşey özelliklerin çıkması ve eşeysel davranışları kontrol ederler,
- Bu hormonların salgılanması hipofiz hormonları olan FSH ve LH tarafından kontrol edilir.
Testisler
Embriyo döneminde karın boşluğunda gelişen testisler, doğumdan önce penis altındaki skrotum denilen keselere yerleşirler. Testiste hormon üreten hücrelere Leydig hücreleri adı verilir. Bu hücrelerden salgılanan en önemli androjen ise testosteron hormonudur.
Androjenler (Testosteron)
- Hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonu etkisiyle testislerden testosteron hormonu salgılanır.
- Testosteron, spermlerin olgunlaşmasında, eşeysel organların gelişmesi ve işlevselliğinin sürdürülmesinde görevlidir.
- Embriyo gelişiminin erken döneminde fetusun erkek olmasını sağlar.
- Yağların kasa dönüşmesi ile iskelet kaslarının kütle artışına neden olur.
- Ergenlik döneminde erkeklerde sakal ve bıyık çıkması, sesin kalınlaşması, kemik ve kasların erkeklere özgü biçimde gelişmesi gibi ikincil eşeysel özelliklerin oluşumuna neden olur.
- Ergenlikle beraber karşı cinse olan ilginin artmasına neden olur.
- Mayoz bölünme ile sperm oluşumunun gerçekleşmesi için testislerin normal gelişimini sağlar.
Ovaryum (Yumurtalık)
Dişilerde karın boşluğunda yumru şeklinde iki tane yumurtalık bulunur. Yumurtalıklardan östrojenler ve progesteron adı verilen iki hormon salgılanır.
Östrojenler (Östrojen)
Hipofizden salgılanan FSH hormonu etkisiyle yumurtanın geliştiği keseciklerden ve LH etkisiyle sarı cisim tarafından salgılanır. Gebelik döneminde ise plasentadan salgılanır.
Östrojenler şu etkilere neden olur: - Progesteron ile ovaryumun gelişmesini sağlar.
- Ergenlik döneminde fazla miktarda salgılanması sonucunda sesin incelmesi, göğüslerin büyümesi, omuzların dar, kalçaların genişlemesi gibi ikincil dişilik özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar.
- Yumurta kanalı, uterus ve vajinanın büyüyüp gelişmesini sağlar.
- Östrojen hormonu dişide mitoz bölünmeyi hızlandırıp döl yatağı duvarının kalınlaşmasını sağlar. Ses tonu ve vücut yapısının dişi özelliklerini göstermesi gibi ikincil eşeysel özelliklerin oluşmasına neden olur.
Progesteron
Hipofiz hormonu LH'nin etkisi ile ovaryumdan salgılanır. Progesteron dişilerde şu etkilere sebep olur: - Döllenme sonucu oluşan zigot gelişip embriyo haline gelir. Embriyonun rahim içine geldiğinde döl yatağına tutunup gömülmesi gerekir. Bu nedenle rahim içinin kalınlaşması ve yumuşak bir doku halini alması lazımdır. Progesteron, rahim içinin embriyonun tutunabileceği hale gelmesini sağlar.
- Yumurta, yumurta kanalından geçerken beslenmesi gerektiğinden, progesteron etkisi ile yumurta kanalını kaplayan hücrelerde besin depolanmasını sağlar. Yumurta kanaldan geçerken besin ihtiyacının bir kısmını bu şekilde karşılar.
- Progesteron gebelikte döl yatağında kas kasılmasını ve döl yatağı iç duvarının atılmasını önleyip gebeliğin sürmesini sağlar.
|
.gif "Prolaktin Hormonu Yüksekliği Kilo Yapar mı?")
Boran
20 Temmuz 2024 CumartesiEşeysel bezlerin ergenlik döneminde hipofizden salgılanan hormonlarla uyarılarak faaliyete geçtiğini ve bu hormonların büyüme ile üreme döngülerini kontrol ettiğini öğrendim. Peki, bu hormonların dengesizliği veya eksikliği durumunda ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?
Cevap yazAdmin
20 Temmuz 2024 CumartesiMerhaba Boran Bey,
Eşeysel bezlerin hormon dengesizliği veya eksikliği durumunda birçok farklı sorun ortaya çıkabilir. Örneğin, büyüme hormonlarındaki dengesizlikler cücelik veya devlik gibi büyüme bozukluklarına yol açabilir. Üreme hormonlarındaki eksiklikler ise kısırlık, menstruasyon düzensizlikleri veya cinsel gelişimde gecikmeler gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca, hormon dengesizlikleri depresyon, yorgunluk ve kemik yoğunluğunda azalma gibi genel sağlık sorunlarına da yol açabilir. Bu nedenle, hormon dengesizlikleri veya eksiklikleri durumunda bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.